Terzi Fikri

Fatsa’nın efsane belediye başkanlarından “Terzi Fikri” ölümünün 34. yılında Kabakdağı Mahallesi’ndeki mezarı başında anıldı.

1979 yılında Nazmiye Komitoğlu’nun vefatı üzerine bağımsız aday olarak katıldığı ara seçimde belediye başkanlığı koltuğuna oturan Fikri Sönmez’in halka dönük uygulamaları hep övgü ile anlatıldı, çalışmalarına ilişkin onlarca kitap ve çok sayıda makale yazıldı.

Sosyalist yerel yönetim deneyimi olarak adlandıran bu dönem yabancılar tarafından araştırıldı, üzerine çeşitli tezler hazırlandı.

Nedir bugün hala konuşulan, tartışılan Terzi Fikri’nin uygulamaları, yönetim şekli, halkın benimsediği model?

Seçmenin büyük çoğunluğunun desteğini arkasına alarak belediye başkanlığı koltuğuna oturan halkın ‘’Terzi Fikri’’ si oluşturduğu “Halk Komiteleri” ile bir araya gelip onların görüşleri ve önerileri doğrultusunda özellikle karaborsanın yok edilmesine, sokak ve caddelerde oluşan çamurun temizlenmesine yönelik bir dizi kararlar alarak eksiksiz uyguladı. Halk komiteleri gerektiğinde belediye çalışmalarını denetledi.

O dönemde karaborsaya karşı yürüttüğü mücadele bugün hala dillerde. Raflarda bulunmayan, tezgah altlarında saklanan yağ ve sigara ile birlikte satılmayan benzin gibi ürünleri zabıtaların baskınları ile zuladan çıkardı, halka ederi karşılığında dağıttı. Yoksul sofralarının vazgeçilmez temel ürünleri stoklayan kişilerle mücadele etti.

İçki, kumar, fuhuş ve kadına şiddete karşı yürüttüğü çalışmada halkı hep yanında buldu, desteğini arkasına aldı. Halk komiteleriyle birlikte başlattığı ‘’Çamura Son’’ kampanyası ‘’Terzi Fikri’’nin en önemli başarılarından biriydi.

Kültüre verdiği önemi bir yıllık görevi boyunca ilçede ilk kez düzenlenen ‘’Fatsa Halk Şenliği’’ ile kamuoyuna gösterdi. Şenliğe ülkenin tanınmış yazar ve gazetecilerini davet ederek, onları halkla buluşturdu, içten bir ortam oluşturdu.

Kısacık belediye başkanlığı döneminde çalışmaları ve uygulamaları ile dikkatleri, eleştirileri üzerine çeken ‘’Terzi Fikri’ o dönemde sağcı gazetelerin hedefi oldu, adeta kellesi istendi. Dönemin AP, CHP ve MSP ilçe Başkanlarının, ‘’Fatsa’da komünist işgal yoktur. Böylesine huzurlu bir yerde olay çıkartmak niye?’’ şeklindeki açıklamalarına karşın, ‘’Terzi Fikri’’11 Temmuz 1980’de Fatsa’da gerçekleştirilen ‘’Nokta Operasyonu’’unda yüzlerce kişiyle birlikte gözaltına alındı.

Daha sonra 12 Eylül darbesi ile hapishaneden çıkamayan, yargılanan Fikri Sönmez 4 Mayıs 1985’te Amasya Cezaevi’nde geçirdiği kalp krizi sonucu yaşamını yitirdi. Halka dönük çalışmalarının yıllar sonra hala konuşuluyor olması onu Türkiye’nin efsane belediye başkanları arasına soktu.

Hürriyet gazetesinin 29 Mart 2014 tarihli ‘’ Cumartesi’’ ekinde ‘’En İyi 10 Belediye Başkanı’’ anketinde 9. sırada yer alan, birçok belediye başkanının ‘’çalışmalarımda onun modelini esas alıyoruz ’ diye değerlendirdiği ‘’Terzi Fikri’’, yıllar geçse bile hala Türkiye’de, hatta dünyada tartışılıyor, konuşuluyor, uygulamaları, çalışmaları mercek altına alınıp irdeleniyor.

Vedat Dalokay, Ahmet Piriştina, Lütfi Kırdar, Osman Kavuncu, Müfide İlhan, Murat Karayalçın, Celal Doğan, Osman Kibar, Ahmet İsvan gibi efsane belediye başkanları ile birlikte Türkiye’nin ‘’En İyi 10 Belediye Başkanı’’ listesinde kendine yer bulması bir anlamda hakkı geç teslim edilen ödüllerden biri oldu

Karaborsayla savaşması, kararları oluşturduğu Halk Komiteleri ile birlikte alması, fuhşa ve kadına şiddete karşı yürüttüğü mücadeleler hep örnek alındı. Çalışmaları halkın çoğunluğu tarafından beğenilen, övülen ‘’Terzi Fikri’’den hoşnut olmayanlar, politikasını beğenmeyenler, karşı çıkanlar o dönemde olmuştu. Ne var ki en büyük destekçisi ilçe halkıydı.

Kuşkusuz, günümüzde de siyasi görüşleri doğrultusunda ‘’Terzi Fikri’’yi eleştirenler, karşı çıkanlar var. Bundan sonra da ideolojik olarak itiraz edenler olacak. Ancak, 39 yıl önce halkla birlikte gerçekleştirdiği hizmetleri, çalışmaları hala konuşuluyor, belediye başkanlarına model oluyor, kitaplar yazılıyor, en başarılı 10 belediye başkanı arasında yer alıyorsa, ‘’Terzi Fikri’’ ve uygulamaları asla görmezden gelinemez, unutulamaz.

Kuşkusuz, ‘’Terzi Fikri ‘’nin uygulamaları ileri ki dönemlerde de konuşulacak, tartışılacak, üzerine kitaplar yazılacak, televizyon programları yapılacak ve araştırma konusu olacak.